Buxoroning 7 piri
Buxoro – Naqshbandiya tariqati yettita buyuk so‘fiylarining vatanidir. Tasavvufning buyuk vakillari bu yerda yashab, diniy va ijtimoiy faoliyat olib borib, muborak Buxoroning vujudga kelishi va gullab-yashnashi, maʼnaviy tarbiya va hissiy ruhni yuksaltirishga o‘z hissalarini qo‘shganlar. Bu yerda muqaddas so‘fiylarning dafn etilgan joylari – pirlar, islomiy ziyoratgohlar saqlanib qolgan.
Buxoroga ziyoratga kelganlarning ko‘pchiligi o‘z safarlarini Naqshbandiya taʼlimotiga asos solgan maʼnaviy ustoz Xo‘ja Abduxoliq G‘ijduvoniy maqbarasini ziyorat qilishdan boshlaydilar. Abduxoliq G‘ijduvoniy payg‘ambarning o‘ninchi avlodi bilan maʼnan bog‘liq. Maqbara ayvonining o‘nta ustun va tayanchi o‘ninchi avlodga ishora.Xo‘ja Abdulxoliq G‘ijduvoniy davrida maqbara chillaxona vazifasini o‘tagan bo‘lib, u yerda qirq kunlik jazirama issiq davrda odamlar ibodat qilish uchun kelgan. Vaqt o‘tishi bilan muqaddas ibodat joyi ardoqli ziyoratgohga aylanadi.
Yaqin o‘tmishda maqbara tashlandiqqa aylangan edi. Maqbara bugungi namunaviy shaklga ega bo‘lishi uchun bir necha zamonadan omon o‘tib kelishi kerak bo‘ldi. Hozirda Abduxoliq G‘ijdunoniy maqbarasi qadimgi Sharqning bir qismi, er va osmon orasidagi rishta hisoblanadi.Xo‘ja Muhammad Orif ar-Revgari maqbarasi murshid Xo‘ja Orif Revgariyning dafn etilgan joyidir. U XII asrning o‘rtalarida Revgar qishlog‘ida tug‘ilib, buyuk murshid Abduxoliq G‘ijduvoniyning muridi bo‘lgan. Buyuk ustozning vafotidan so‘ng, u qolganlarga ruhiy murabbiy bo‘lish uchun ruxsat olgan. Umrining oxirigacha faol diniy faoliyat bilan shug‘ullangan. Baland ovozda zikr qilishni xush ko‘rgan. Xo‘ja Orif 150 yil umr ko‘rganligi haqida afsonalar mavjud. U Buxoro viloyatining Shofirkon qishlog‘ida dafn etilgan.Xo‘ja Maxmud Anjir Fag‘naviy maqbarasi – eng buyuk so‘fiy, murshidning dafn etilgan joyi. Vobkent shahri yaqinida tug‘ilgan. Hayot yo‘lining boshlanishida hunarmand va duradgor bo‘lgan. Ilm olishning mashaqqatli yo‘lini bosib o‘tib, murshidlikka erishdi. Mahmud Anjir Fag‘naviy “g‘aflatda uxlab yotganlar uyg‘onishi kerak” deb birinchilardan bo‘lib zikrni baland ovozda o‘qigan. U o‘z ona qishlog‘i Anjirbog‘da dafn qilingan.Xo‘ja Ali Romitaniyning yodgorlik majmui – so‘fiylik tariqatining xo‘jagoniy yo‘nalishi taniqli murshidi dafn etilgan joydir. So‘fiyga xalq orasida «Azizxon» – aziz shayx nomi berilgan. XII asrning oxirida Romitan shahrida tug‘ilgan. Butun hayoti davomida to‘quvchilik bilan shug‘ullangan. Ali Romitaniy amalga oshirish imkoni bo‘lmagan ishni – mo‘g‘ullarni islom dinini qabul qilishiga erishdi. Mo‘g‘ullar istilosidan keyin yaroqsiz erlarni tiklashga yordam bergan, tabiblik bilan shug‘ullangan. Afsonaga ko‘ra, so‘fiy odamlarning fikrlarini o‘qish qobiliyatiga ega bo‘lib, savolga uni berishdan oldin javob qaytargan. Uzoq va taqvoli hayoti davomida uning ko‘plab shogirdlari bo‘lgan, ularning orasida o‘g‘illari ham bor edi. Kichik o‘g‘li Xo‘ja Ibrohimga o‘z taʼlimotini davom ettirishni vasiyat qilgan.
Mausoleum of Khoja Abdalhalik al Gijduvani Xoja Muhammad Bobo Samosiy yodgorlik majmui – Xo‘ja Ali Romitaniyning shogirdi mashhur so‘fiyning dafn qilingan joyidir.
Xo‘ja Samosiy so‘fiylik rivojiga bebaho hissa qo‘shgan, buyuk inson – Muhammad Bahouddin Naqshbandning dunyoga kelishini bashorat qilgan. Afsonada aytilishicha, kunlarning birida, Bahouddining ona qishlog‘i Qasri Hiduvon yonidan o‘tayotib so‘fiyda kashf yuz bergan. U mazkur joyda so‘fiylik va maʼrifatning buyuk farzandi dunyoga keladi, bu yerning nomi esa oriflar qishlog‘i bo‘ladi deb aytgan.Murshid 1354 yilda 95 yoshida vafot etgan. Muqaddas maqbara Romitan tumanining Simas qishlog‘ida joylashgan. Ushbu yerda ajoyib insonning o‘z taʼlimotlariga monand ravishda maqbara, masjid, quduq va go‘zal bog‘ barpo etilgan.Xo‘ja Sayid Amir Kulol Buxoriy yodgorlik majmuasi – Sayid Amir Kulol dafn etilgan joy. Hayoti davomida u “buyuk” degan maʼnoni anglatuvchi Kalon nomini olgan. Kulolchilik bilan kun ko‘rgan. Ulug‘ Ustoz bo‘lishga qadar ham u mashhur bo‘lgan. U o‘z davrining taniqli kuloli bo‘lgan.Sayid Amir Kulol diniy ulamo bo‘lib, yuzdan ortiq izdoshlarga ega edi, ular orasida Bahouddin Muhammad Naqshbandiy ham bor edi. U Naqshbandiyni so‘fiylik asoslari, zikrni to‘g‘ri o‘qish va xo‘jagoniy tariqatining anʼanalari bilan tanishtirdi.
O‘sha paytlarda eng qadrli va aziz ruhiy o‘g‘lini ishonib topshirayotganligini anglab yetgan shayx Xo‘jai Samosiy ustozni Buyuk murid bilan tanishtirgan, degan fikr ham bor. Sayid Amir Kulol 1370 yilda o‘zining tug‘ilib o‘sgan Suxar qishlog‘ida dafn etilgan.Bahouddin Naqshbandiy (XVI asr) – Buxorodan 12 km. uzoqlikda joylashgan noyob yodgorlik majmuasi. Majmua buyuk so‘fiy ustoz Bahouddin Naqshbandiy sharafiga qurilgan.Bahouddin Naqshbandiy majmuasida ushbu ajoyib insoning hayoti va faoliyati bilan bog‘liq qiziqarli eksponatlar va maʼlumotlar namoyish etilgan muzey mavjud.
